Het Centraal Planbureau presenteerde vandaag een nieuw rapport met de naam: ‘Kansrijk arbeidsmarktbeleid – update minimumloonbeleid’. Hieruit blijkt dat, in tegenstelling tot haar bevindingen in 2016, een stijging van het minimumloon met 10% of zelfs 20% tot een relatief laag banenverlies zal leiden. De eerdere opvatting van het CPB dat het verhogen van het minimumloon zeer schadelijk is kan op de schop, volgens CPB-onderzoeker Jan-Maarten van Sonsbeek. In diverse interviews wordt de schoonmaaksector als voorbeeld genoemd.
Door Henk Cornelisse, redactielid Clean Totaal
Bij een aantal arbeidsplaatsen in Nederland van circa 9 miljoen (althans, voor het Coronavirus om zich heen sloeg red.) daalt de werkgelegenheid met 0,1 procent, ofwel negenduizend banen, als het minimumloon met 10% stijgt. Bij een stijging met 20 procent wordt dit 0,4% ofwel 36.000 banen.
Uit diverse internationale praktijkvoorbeelden zijn de onderzoekers tot deze cijfers gekomen. De vrees dat werkgevers hun werknemers massaal ontslaan bij dergelijke stijgingen van het minimumloon blijkt in de praktijk mee te vallen. Jan-Maarten van Sonsbeek spreekt over het nieuwe consensus onder economen.
Neveneffecten hoger minimumloon
Een hoger minimumloon kent ook de nodige neveneffecten volgens de onderzoeker: “Denk hierbij aan de koppeling tussen het minimumloon en sociale uitkeringen, zoals de AOW en de bijstand. Ook kan het zijn dat werknemers niet meer voor bepaalde toeslagen uit het toeslagenstelsel in aanmerking komen.”
Deze koppeling aan het minimumloon impliceert namelijk dat dan ook de bijstand en de AOW dienovereenkomstig zullen stijgen. Als deze koppeling niet losgelaten wordt, betekent de stijging met 10% bijvoorbeeld geen banenverlies van negenduizend banen, maar van 45.000 banen. Zo blijkt uit de studie. Van Sonsbeek: “Mensen in de bijstand zullen dan minder financieel geprikkeld worden om aan de slag te gaan.”
Als de het loon stijgt en de toeslagen hierdoor afnemen zal de overheid meer belastinginkomsten hebben en minder toeslagen hoeven uit te keren.
Uit de bocht
Tot zover zijn de redeneringen van de onderzoeker goed te volgen. Mank gaat echter de vergelijking met die met de schoonmaak gemaakt wordt. Van Sonsbeek stelt dat de verhoging van het minimumloon met 10% de staat 400 miljoen euro kost. Hierbij ervan uitgaande dat de koppeling met bijstand/AOW losgelaten wordt, anders wordt het bedrag 6,3 miljard euro.
In een artikel in het AD op 30 april 2020 over de kostenstijging van 400 miljoen staat: “Dit komt bijvoorbeeld met name doordat de schoonmakers in overheidsgebouwen dan een hoger salaris krijgen.”
Hierbij wordt o.i. volledig over het hoofd gezien dat de schoonmakers in Nederland al jarenlang meer dan 10% van het minimumloon ontvangen. Dit is immers per cao geregeld. Van Sonsbeek: “Voor alle duidelijk hecht ik eraan op te merken dat dit geen quote van mij betreft, maar een voorbeeld van de journalist.”
Voorts wijst de onderzoeker erop dat als de schoonmaker meer gaat verdienen hij/zij op het niveau komt van een administratief medewerker. Laatstgenoemde wil vervolgens een hoger loon gaan verdienen. Zijn de (veelal helden genoemde) schoonmakers dan maatschappelijk of in financieel opzicht gezien minder (waard) dan administratief medewerkers? Naar onze opvatting vliegt de onderzoeker hier uit de bocht.
“Alle beroepen evenveel waard”
We vroegen Jan-Maarten van Sonsbeek uiteraard om zijn reactie. Van Sonsbeek stelt dat “het CPB alle beroepen even veel waard vindt en geen oordeel heeft over de wenselijkheid van beleid. Wij zien wel dat als mensen met lage lonen erop vooruitgaan, ook mensen met een loon daar net boven, meer zullen willen verdienen. De beroepen schoonmaker en administratief medewerker zijn een eenvoudige illustratie, mijn verhaal zou hetzelfde blijven voor een administratief medewerker die het minimumloon verdient en een schoonmaker die meer verdient.”
We zijn blij dat deze nuancering aangebracht is, hetgeen recht doet aan de positie van de schoonmakers! Dit neem wellicht niet weg dat het genoemde percentage van 20% de werknemersorganisaties als muziek in de oren klinkt.
