De schoonmakers bij het ministerie van Buitenlandse Zaken (Buza) hielden op 26 november een protestactie. Ze eisten duidelijkheid over hun positie als ambtenaar binnen de Rijksschoonmaakorganisatie (RSO). Een status die hen door minister Asscher met veel aplomb was beloofd. Maar door het aangaan van een langdurige Publiek Private Samenwerking (PPS) met ISS voor wat betreft de nieuwbouwlocatie van dit ministerie, dreigen de betrokken schoonmakers niet eerder dan over 25 jaar het walhalla van de ambtenarenwereld te betreden…
Door Henk Cornelisse, lid redactie Clean Totaal
De schoonmakers weten zich gesteund door het FNV. De bond stelt dat conform afspraak aan alle schoonmakers die werken op een rijksoverheid locatie, binnen zes jaar de ambtenarenstatus toegekend moet zijn. Ongeacht of de schoonmaak al dan niet binnen een langdurige Publiek Private Samenwerking (PPS) constructie uitgevoerd wordt.
De protestactie vond plaats in de hal van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), het ministerie waarvan minister Stef Blok het bewind voert over de portefeuille Wonen & Rijksdienst (W&R).
Wat is een PPS constructie?
Een Publiek Private Samenwerking (PPS) constructie is een samenwerkingsvorm tussen de overheid en één of meer private ondernemingen. In tegenstelling tot een openbare aanbesteding bemoeit de overheid zich bij PPS constructies niet met de inhoud en stuurt volledig op het gewenste einddoel (de 'output'). Marktpartijen worden voor een lange periode gecontracteerd om niet alleen te ontwerpen, te bouwen en/of te beheren, maar vaak ook om het project te financieren.
Vertrekpunt
Voor het broodnodige overzicht zetten we even een aantal zaken op een rijtje:
In een brief van 23 juni 2014 aan de Tweede Kamer laat minister Blok weten, mede namens collega Asscher (minister van Sociale Zaken), enerzijds de lopende schoonmaakcontracten tot expiratiedata te respecteren en niet eerder tot inbesteden over te gaan totdat de Rijksschoonmaakorganisatie (RSO) daar klaar voor is. Blok stelt voorts dat, als de RSO er nog niet klaar voor is, zo nodig, aflopende contracten worden verlengd of opnieuw in de markt worden gezet.
Ten aanzien van PPS constructies meldt Blok dat bij bestaande integrale PPS contracten gebruik gemaakt zal blijven worden van betrokken externe schoonmaakbedrijven (PPS partijen). Bij geheel nieuwe aanbestedingen binnen PPS constructies zal bekeken worden hoe de RSO daarbij een rol kan spelen.
Tegelijkertijd roeptoetert minister Asscher met grote regelmaat in de media dat schoonmakers van overheidsgebouwen de ambtenarenstatus verwerven en zij hierdoor beter af zijn. De schoonmakers zouden hem regelmatig om de hals vliegen voor deze toezegging.
Ondertussen is het schoonmaakcontract tussen Gom en Buitenlandse Zaken (BuZa) per 1 september 2015 afgelopen. Op 1 maart 2017 verhuist dit ministerie naar een nieuwe locatie waar reeds gekozen is voor een 25-jarige durende PPS constructie met ISS.
Voor de tussenliggende periode (september 2015-maart 2017) wordt CSU gecontracteerd als schoonmaakpartner. De 60 à 70 betrokken schoonmakers krijgen de niet de door hen zo fel begeerde en beloofde ambtenarenstatus maar dreigen buiten de boot te vallen c.q. op straat gezet te worden.
De verwarring is compleet.
Hoe nu verder?
Hoe nu verder als het gaat om PPS constructies, de positie van schoonmakers van overheidsgebouwen en hun beloofde ambtenarenstatus binnen de RSO? Komt de ambtenarenstatus pas in zicht bij het aflopen van een PPS contract? Wie heeft het antwoord in dit politieke woordenspel?
Reactie FNV
FNV bestuurder Jet Linssen reageert als volgt: “Onze stelling is dat de politiek de schoonmakers beloofd heeft ambtenaar te worden. Nu blijkt in de praktijk dat er panden zijn waarbij de overheid langlopende contracten heeft afgesproken waardoor die schoonmakers de komende jaren (10-25 jaar, red.) geen ambtenaar kunnen worden.”
Linssen stelt dat in het overleg naar aanleiding van de protestactie van 26 november drie soorten problemen zijn getraceerd:
- Contracten die al liepen voor het besluit van inbesteden (bijvoorbeeld DUO in Groningen);
- Aanbestedingstrajecten die liepen en gegund zijn rond het moment van het besluit van inbesteden, maar nog in de uitvoering zitten (voorbeeld van Buitenlandse Zaken dat op 1 maart 2017 verhuisd naar een PPS pand;
- Aanbestedingstrajecten van panden die nog opgestart moeten worden.
De ambtenaren hebben nu beloofd voor het FNV op een rij te zetten welke panden in welke categorie horen en welke oplossing zij zien wat betreft de schoonmakers. Ook over hoeveel mensen en aantal m2 het gaat.
Linssen: “Wij vinden dat de ambtenarenstatus voor schoonmakers bij de rijksoverheidsgebouwen voor alle categorieën geldt, beloofd is beloofd. Het is niet locatie gebonden De ambtenaren van Binnenlandse Zaken en de RSO gaan aan de slag en komen eind januari met het overzicht, ideeën en oplossingen. Of de ambtenaren het kunnen oplossen of dat de politici het moeten oplossen, dat maakt ons niet. De komende maanden gaan wij met onze schoonmakers praten en vragen welke oplossingen zij zien
Reactie minister Asscher
Minister Asscher (PvdA), die in dit dossier normaliter graag op de voorgrond treedt, verkiest het nu om niet nader te reageren op de actie van zijn (naar zijn mening) grote schare fans, de schoonmakers. Hij speelt de bal door naar VVD collega Stef Blok, één van de bewindvoerders van het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koningrelaties (BZK). “BZK heeft hierin de lead“, is de simpele reactie van Asscher. Daarmee laat hij feitelijk de kastanjes door Blok uit het vuur halen in deze netelige kwestie. En juist binnen de VVD is en was er nogal wat weerstand tegen de oprichting van de RSO. Diverse fractieleden stemden er alsnog mee in, zich gegijzeld voelend door het regeerakkoord, zo stelden Kamerleden eerder.
Reactie minister Blok
Via zijn woordvoerder verwijst minister Blok naar de inhoud van zijn eerder aangehaalde brief van 23 juni 2014. Via het intrappen van een rits open deuren stelt hij dat het Rijk een moderne werkgever wil zijn, een betrouwbare partner en dat er veel waardering is voor het werk van schoonmakers. Blok verwacht dat de goede samenwerking met de bonden, zoals hij dit althans kwalificeert, bij realisatie van de afspraken over de arbeidsvoorwaarden voorgezet kan worden.
Meer inhoudelijk laat Blok optekenen:
- In bestaande integrale contracten (PPS-constructies) voor Rijksgebouwen is nu eenmaal het gebruik van schoonmaakpartijen in de markt contractueel vastgelegd;
- Bij nieuwe aanbestedingen voor PPS-constructies wordt bekeken welke rol de RSO kan spelen. Het uitgangspunt is daarbij duidelijk, namelijk dat de RSO de schoonmaak verzorgt met schoonmakers in ambtelijke dienst:
- In 2017 vindt verhuizing van onder andere BuZa en I&M plaats naar de Rijnstraat 8, ook een PPS-constructie, waarvoor het contract in juni 2014 is afgesloten.
Hierbij vergeet Blok te noemen dat er recent een tijdelijk contract met CSU is afgesloten voor wat betreft het schoonmaken van de huidige locatie van BuZa, dat in maart 2017 weer afloopt. Alle betrokken schoonmakers dreigen buiten de boot te vallen en op straat te komen staan. In algemene bewoordingen zegt hij hierover:
- Na afloop van het huidige contract (2017) stopt het werk voor de zittende schoonmaakmedewerkers, omdat er op de dienstverlener in de PPS-constructie Rijnstraat geen juridische verplichting rust tot overname van personeel. Wel zal de RSO deze schoonmakers met voorrang plaatsen op vacatures;
- Ook is contractueel vastgelegd dat het huidige schoonmaakbedrijf (CSU, red.) een sociaal plan opstelt. BZK (ministerie van Binnenlandse Zaken) zal dit plan monitoren.
Tenslotte laat Blok weten dat in het gesprek met de bonden een mondelinge toelichting gegeven is op de PPS-contracten (welke objecten etc.) en dat er is stilgestaan bij de beoogde verdere ontwikkeling van de RSO. “Door de bonden is nadere informatie gevraagd op een aantal aspecten. Toegezegd is dat deze informatie wordt verzameld en dat in de tweede helft van januari 2016 een vervolggesprek zal plaatsvinden.” Aldus minister Blok.
Opmerkelijk
Het blijft toch een opmerkelijk fenomeen dat deze discussies zich nu pas afspeelt, terwijl er bij voortduring al vanuit diverse kanten, waaronder zeker ook door Clean Totaal, op dergelijke consequenties gewezen is. Nu wordt er weer nadere informatie verzamelt en in januari weer verder overlegt. Voor wie het niet weet… de RSO start per 1 januari 2016.
Over maaltijd en mosterd gesproken.
Lees ook op onze website:
Overheidsaanbesteding degradeert schoonmakers tot pionnen
www.www.cleantotaal.nl/artikelen/N6N434
Toekomst schoonmakers BuZa: wishful thinking?
www.www.cleantotaal.nl/artikelen/N6N438