Opleidingsverplichting CAO: Gele kaart voor Keurmerken?

In artikel 36 van de Schoonmaak CAO‘s 2010-2011 en 2012-2013 staat klip en klaar de opleidingsafspraken tussen de sociale partners beschreven. Dit opleiden betreft geen vrijblijvendheid maar impliceert een verplichting voor de werkgevers in de schoonmaakbranche. In de CAO 2012-2013 worden echter ook de werknemers verplicht om daadwerkelijk gebruik te maken van de aangeboden basisvakopleiding. Bovendien beschrijft artikel 38 in de nieuwe CAO de consequenties bij contractwisseling als werknemers niet in het bezit zijn van het branche-erkende basisvakdiploma. Vooral dit laatste heeft gezorgd voor een ware hausse in opleidingenland. Betekent dit dan dat de schoonmaakbedrijven de laatste jaren de opleidingsverplichting en daarmee de CAO collectief aan hun laars hebben gelapt? En dan toch de Code mogen tekenen en het Keurmerk OSB of SieV! verwerven?

Door Henk Cornelisse en Koos van der Lei

Als examinator van het branche-erkende basisvakdiploma publiceert RAS sinds kort op haar website een uitermate verhelderende lijst met aantallen geslaagden met daarbij het desbetreffende schoonmaakbedrijf. Uit deze “glasnost” blijkt dat het aantal behaalde basisvakdiploma’s in 2010 1.889 bedroeg, in 2011 3.411 en in 2012 5.241. Een stijging, maar nog steeds niet het aantal van 6.000 dat met de bonden is afgesproken tijdens de laatste onderhandelingen. Opmerkelijk is voorts dat uit het overzicht blijkt dat verhoudingsgewijs het aantal behaalde vakdiploma’s bij de MKB bedrijven hoger ligt dan bij de grote bedrijven. Het zijn dan ook de grote jongens die nu de inhaalslag maken. Op de RAS lijst prijken op dit moment de namen van een slordige 230 schoonmaakbedrijven.

Als we de jaarlijkse instroom aan de voorzichtige kant schatten dan betreft dit verloop qua aantal minimaal 25.000 medewerkers per jaar. In deze context zijn bovengenoemde aantallen behaalde basisvakdiploma’s marginaal. Zeker daar er vanuit de CAO sprake is van een verplichting om nieuwe medewerkers op te leiden. Een veelvoud aan behaalde vakdiploma’s zou meer in de rede liggen. RAS spreekt de verwachting uit dat het aantal van 6.000 vakdiploma’s in 2013 zeker gehaald wordt en mogelijk zelfs beduidend meer. Het eerste kwartaal 2013 staat de teller op 1.523.

Artikel 38

De consequenties met betrekking tot de overnameparagraaf aangaande artikel 38 uit de CAO lijkt echter de voornaamste drijfveer om nu wel vaart te maken met het opleiden. Kort gezegd impliceert artikel 38: Als werknemers (op of na 1 januari 2012 in dienst getreden) niet beschikken over een branche erkend diploma, dan zullen zij vanaf 1 juli 2013 bij een contractwisseling geen arbeidsovereenkomst aangeboden krijgen van het schoonmaakbedrijf wat het contract verwerft. Het vertrekkende schoonmaakbedrijf moet hen in principe in dienst houden.

Voor medewerkers die een basisvakopleiding geweigerd hebben mag de verliezende partij bij contractwisseling ontslag aanvragen. Het lijkt ons zaaks dit, als werkgever, goed onderbouwd te administreren.

Code/Keurmerk

Het blijft echter een bijzonder fenomeen dat schoonmaakbedrijven die de CAO op het gebied van de opleidingsverplichting niet naleven wél de Code kunnen tekenen en tevens het Keurmerk OSB of SieV! kunnen behalen. Juist Code en Keurmerk wekken immers de indruk van doen te hebben met een bedrijf welke de CAO volledig naleeft. Navraag bij OSB leert ons dat aan het aspect met betrekking tot het nakomen opleidingsverplichting bij de audits voor het OSB Keurmerk relatief (te) weinig aandacht is besteed. Andere prioriteiten hadden even voorrang.

De redactie constateerde deze problematiek overigens ook op de eerste algemene ledenvergadering (ALV) van de nieuwe branchevereniging SieV!. Op deze vergadering ontstond een interessante discussie over het feit dat schoonmaakbedrijven (nog) niet conform de CAO voorwaarden opleiden en derhalve, volgens de letter, niet voor het SieV! Keurmerk in aanmerking zouden kunnen komen. Uit deze discussie kwam op de SieV! ALV geen pasklare oplossing.

Dit doet echter niets af aan het feit dat bedrijven die de CAO niet volledig naleven wél de Code tekenen en een Keurmerkbord op de gevel schroeven. Dat lijkt op misleiden in plaats van opleiden.

“Hete brei”

Navraag bij de grotere schoonmaakbedrijven levert geen inhoudelijke informatie op over het op grote schaal overtreden van de opleidingsverplichting en in het verlengde hiervan het (niet) naleven van de CAO. Het accent wordt snel gelegd op de inhaalslag die nu gemaakt wordt, aan de hete brei inzake het overtreden van de CAO waagt niemand zich.

Een dikwijls en voor de hand liggend aangevoerd argument is dat de schoonmakers de opleiding niet willen volgen. En waar geen wil is is geen weg, zo stellen de werkgevers. Zeer frappant is het echter dat na de intrede van artikel 38 de weerstand onder de schoonmakers om een opleiding te volgen klaarblijkelijk smelt als sneeuw voor de zon. Wat is mening van de bonden?

CNV Vakmensen

CNV bestuurder Jan Kampherbeek heeft een duidelijke mening over het vermeende niet willen volgen van opleidingen door medewerkers: “Deze discussie is net zo oud als toen opleidingen in de CAO verplicht werden. Het is inderdaad zo dat we als vakbond af en toe door leden worden gebeld met de vraag of de opleiding verplicht is om dat men liever niet wil. Ik geef dan altijd aan dat de opleiding verplicht is en de leden gaan dan wel. Het CAO artikel is zo geschreven dat het mogelijk moet zijn om mensen die je in dienst neemt direct te vertellen dat er van hen verwacht wordt dat er een opleiding gevolgd wordt. Ik weet wel dat het nog geen gewoonte is in de sector maar als je een vak serieus neemt dan bespreek je dit punt ook als je mensen in dienst neemt. Het is dan een verplichting waar je direct afspraken over maakt. Dat gebeurt echter nog maar zelden. Wij horen nooit mensen die aangeven niet in de schoonmaak te willen werken omdat men dan een opleiding moet volgen. Wel dat leidinggevenden het lastig vinden als medewerkers in verband met een cursus niet kunnen komen.”

Over de druk die artikel 38 oplevert zegt Kampherbeek: “De grote bedrijven hebben het eindelijk begrepen, de kleinere blijven structureel achter. Het lijkt alsof ze het niet begrijpen of niet willen begrijpen. Artikel 36 kende al jarenlang een opleidingsverplichting maar daar is door de branche nooit serieus werk van gemaakt. Het werd kennelijk als iets vrijblijvends beschouwd. De oude opleidingscijfers tonen dit duidelijk aan. Dat ligt nu anders met artikel 38. Ander punt wat we constateren is dat, naar mijn beleving, een fors aantal bedrijven in bezit van het OSB Keurmerk, wat betreft de opleidingsparagraaf, nog een flinke spurt moeten maken. Ik ben daarom benieuwd wanneer OSB op grond van de opleidingsparagraaf leden gaat royeren. Keurmerk is mooi maar handhaving is cruciaal.”

FNV Bondgenoten

Ron Meyer (bestuurder), strijdlustig als immer: “O
ver je opleidingsvraag, je hebt gelijk. Er is een muizenstap gezet waar een reuzenstap nodig is. Het aantal opgeleide schoonmakers is in absolute zin toegenomen, maar als je vergelijkt met het aantal ingestroomde mensen dat opgeleid moet worden, is het nog altijd minimaal. Enige nuancering in jouw richting: de vraag is hoeveel van de tienduizenden instromers verdwijnen ook weer binnen enkele maanden? Desondanks conclusie: muizenstapje gezet, maar reuzenstap nog niet. En die is wel afgesproken én noodzakelijk!”

OSB

Rob Bongenaar (directeur) reageert in diplomatieke bewoordingen: “Opleidingen staan binnen de OSB-bedrijven zeker op de kaart en worden conform de CAO afspraak ook consequent aangeboden aan werknemers. Dat niet alle werknemers dat aanbod accepteren is een punt van aandacht en proberen we zoveel mogelijk te stimuleren. Overigens geldt hetzelfde voor het leren van de Nederlandse taal. Onze doelstelling om samen met de bonden 1000 medewerkers in twee jaar Nederlands te leren, gaan we naar verwachting ook gewoon halen. Allemaal zaken die helpen om onze branche professioneler te maken.”

Bongenaar erkent wel dat bij de audits aangaande het OSB Keurmerk het onderdeel opleidingen niet de prioriteit gehad heeft. In het vervolg zal dit zwaarder gaan meewegen.

SieV!

Hoe kijkt de nog jonge brancheorganisatie SieV! aan tegen het wel uitreiken van hun Keurmerk maar niet de CAO naleven wat betreft opleidingverplichting? Bestuurslid Michael Kronenburg openhartig:

“We moeten erkennen dat het onderdeel Opleidingen in de audits voor wat betreft het Keurmerk niet de volle zwaarte heeft gekregen. Andere prioriteiten wogen zwaarder en kregen de voorkeur. We begrijpen heel goed wat hier formeel aan de kaak gesteld wordt: Wel het Keurmerk verwerven, maar op onderdeelniveau een CAO afspraak niet naar de letter naleven. Dit kan niet en mag ook niet gebeuren, welk onderdeel uit de CAO het overigens ook betreft. Afspraak is afspraak.”

Kronenburg heeft wel behoefte aan nuancering: “Het is niet per definitie zo dat er binnen het MKB segment niet voldoende opgeleid zou worden. Integendeel zelfs, er is sprake van diverse praktische en theoretische bedrijfsopleidingen, welke na goed gevolg gehonoreerd worden met een certificaat. De CAO spreekt echter over een verplichting voor het basisvakdiploma, afgenomen door het RAS examenbureau. Stel een nieuw aangenomen glazenwasser wordt opgeleid als glazenwasser bij het LOSR in Arnhem, dan moet hij alsnog ook nog het basisvakdiploma halen, simpel en alleen omdat artikel 38 dat voorschrijft. Terwijl hij toch een adequate vakopleiding genoten heeft! Dergelijke opleidingen blijven vervolgens buiten de telling. Op dit gebied conflicteren artikel 36 en 38 met elkaar. Daar moet in de komende CAO onderhandelingen over gesproken worden.”

CAO onderhandelingen

Het thema Opleidingen zal een prominent onderdeel uitmaken van de komende CAO onderhandelingen, zoveel wordt duidelijk. De toon is gezet. De messen worden al geslepen. Daar waar de OSB voormannen over dit thema in eerste instantie tamelijk laconiek doen staan de bonden gelijk op scherp. Diezelfde bonden waren trouwens ook niet betrokken bij het samenstellen van de inhoud van de te beoordelen onderdelen met betrekking tot de audits voor zowel het OSB als het SieV! Keurmerk.

Geloofwaardigheid

Cruciale vraag is of de geloofwaardigheid van het OSB en SieV Keurmerk maar zelfs ook de Code niet nu al aan kracht inboet nu blijkt dat er zo vrijblijvend met het, zeker voor de bonden, cruciale onderdeel opleidingen wordt omgesprongen. Gaat dit niet ten koste van het vertrouwen van de opdrachtgevers? Denk alleen al aan de hele discussie rondom inbesteding bij de overheid. Of gaat alles weggewuifd worden en bedekt met de zalvende woorden van de inhaalslag en de belofte van beterschap? Wat ons betreft lopen zowel Keurmerk OSB als SieV! hier vroegtijdig tegen een gele kaart op. We zijn benieuwd of, en zo ja welke kleur kaart Code Commissievoorzitter Kees Blokland trekt. Wordt het geel, rood of tovert Blokland een andere kleur uit de hoge hoed? We houden u op de hoogte.

Lees ook naar aanleiding van dit artikel: Code Commissie ziet groen en geel.

Deel dit artikel

Aanbevolen voor jou! Lees meer

Footer