Sinds de economische inzinking rommelt het behoorlijk in de pensioenwereld. Diverse pensioenfondsen kwamen in financiële problemen en moesten maatregelen nemen in de vorm van verlaging van de pensioenen. Ook het ISS Pensioenfonds ontkwam niet aan deze malaise. Inmiddels is er over de hele linie sprake van drastische verbetering van de dekkingsgraad. Zo ook bij het ISS Pensioenfonds. Vanuit het dieptepunt van 80% in 2011, was de dekkingsgraad van het fonds opgekrabbeld naar 102,2% oktober jl. waar per eind december 2013 de wettelijke vereiste dekkingsgraad 104% is. Geen onmogelijke opgave, zo lijkt ons. ISS besloot echter de stekker uit het eigen pensioenfonds te trekken en laat medewerkers en oud-medewerkers nu in onzekerheid achter. De grote vraag is waarom. Redacteur Henk Cornelisse beet zich vast in de materie en stuitte op feiten waar ISS niet op wenst te reageren. Goed werkgeverschap?
Door Henk Cornelisse, redactielid Clean Totaal
Het feit dat ISS, als werkgever, eerder dit jaar de stekker uit het ISS Pensioenfonds heeft getrokken betekent in concreto dat ISS medewerkers (niet cao) vanaf januari 2014 geen pensioen meer kunnen opbouwen bij het ISS Pensioenfonds. Niet bepaald goed nieuws voor deze medewerkers maar ook niet voor de pensioengerechtigden. Zij blijven met grote onzekerheid achter. Een groep gedupeerden heeft zich inmiddels verenigd in de stuurgroep verontrustende leden. Past dit bij het imago wat ISS voor ogen staat en de verzoenende toon die algemeen directeur Maarten van Engeland op dit moment aanslaat in de media?
Verlagingen
Het ISS Pensioenfonds heeft reeds tweemaal de pensioenen verlaagd en al jaren geen indexatie door kunnen voeren. Het is één van de slechtst presterende jongetjes uit de klas. In totaal bedroegen de verlagingen tot nu toe circa 11%. Een derde verlaging dreigt er mogelijk per 1 april 2014 aan te komen. Dit voelen de gepensioneerden direct in hun portemonnee terwijl de huidige medewerkers minder pensioen opbouwen. Nu werkgever ISS de uitvoeringsovereenkomst met het ISS Pensioenfonds heeft opgezegd moet het fonds ervoor zorgen dat het opgebouwde kapitaal elders in goede handen onder gebracht wordt. Bij een verzekeraar of wellicht het Bedrijfstakpensioenfonds Schoonmaak.
Bestuur ISS Pensioenfonds
Het bestuur van de Stichting ISS Pensioenfonds bestaat voor het overgrote deel uit ISS stafleden. Zeg maar medewerkers in loondienst bij ISS. De stichting is een zelfstandige rechtspersoon. Het bestuur is volledig verantwoordelijk en staat onder toezicht van DNB (De Nederlandse Bank) en de AFM(Autoriteit Financiële Markten). De bestuursleden zijn weliswaar in dienst bij ISS maar kunnen vrijuit spreken en handelen namens ISS Pensioenfonds. De werkgever ISS mag hen daarin niet beperken. Desondanks blijft het voor hen een heksentoer om met twee petten op te werken.
Hans Koen is penningmeester van het ISS Pensioenfonds. Hij vroeg zich onlangs in een ISS Pensioenfonds nieuwsbrief hardop af of het bestuur niet gefaald heeft en of zij niet eerder maatregelen had moeten nemen. “Als we hadden kunnen voorspellen dat de rente en het aantal deelnemers zou dalen, dan waren eerdere maatregelen op hun plaats geweest, zoveel is achteraf wel duidelijk”, stelt Koen. Maar een langdurige rentedaling was niet te voorzien en evenmin was te voorzien dat het aantal deelnemers zou dalen als rechtstreeks gevolg van de krimp in omzet. Werkgever ISS propageerde namelijk een groeistrategie.
Penningmeester Koen houdt de gepensioneerden en medewerkers in de communicatie nu voor dat een derde verlaging in 2014 bij een andere partij wellicht niet nodig is. Ongetwijfeld een opmerking met de beste bedoelingen van een integere penningmeester, maar het heeft meer weg van een losse flodder. De toekomstige regeling waarvan niemand weet welke dit is of hoe deze eruit zal zien, is trouwens de verantwoordelijkheid van werkgever ISS en niet langer van het bestuur van het ISS Pensioenfonds.
Informatie sessies
In een drietal informatie sessies werden de deelnemers en gepensioneerden in de herfst van 2013 door het bestuur van het pensioenfonds nader geïnformeerd over de beëindiging van de uitvoeringsovereenkomst tussen ISS en het ISS Pensioenfonds. Rode draad in het betoog: strengere eisen van de overheid, steeds minder personeel bij ISS en toenemende kosten door meer uitkeringsgerechtigden. Uiteraard was er ook gelegenheid om kritische vragen te stellen waar gretig gebruik van werd gemaakt.
De vele vragenstellers vroegen zich bijvoorbeeld af waarom ISS, als werkgever, het Pensioenfonds niet tegemoet komt met een donatie, of werkgever ISS haar werkgeversdeel in de pensioenpremie op 60% handhaaft, wat de reden is waarom andere pensioenfondsen het beter gedaan hebben dan het ISS Pensioenfonds, wat de consequenties is bij het niet voldoen aan de dekkingsgraad op 31 december 2013 en meer van dergelijke thema’s. Het bestuur gaf zoveel als mogelijk openheid van zaken. Belangrijke vraag was ook wat er met de uitdeling in 2000 is gebeurd.
Graai uit de pensioenpot
Want uit onderzoek blijkt dat werkgever ISS in de glorietijd van het ISS Pensioenfonds, concreet in het jaar 2000, 15 miljoen gulden (6,5 miljoen euro) uit de pensioenpot nam. De achterliggende reden hiervoor was dat er te veel aan vermogen in het pensioenfonds was ontstaan. De fiscus dreigde het resultaat van het pensioenfonds als winst te gaan beschouwen en hierover belasting te gaan heffen.
De totale uitdeling in dat bewuste jaar bedroeg trouwens 25 miljoen gulden, een bedrag dat werkgever ISS in eerste instantie zich volledig wilde toe-eigenen. Na veel protest kwam er echter de volgende verdeelsleutel tot stand: 13 miljoen naar de werkgever ISS, 8 miljoen naar uitkeringsgerechtigden en 2 miljoen werd door werkgever ISS apart gezet voor ”een inkomensaanvullingsregeling” . Waar die 2 miljoen gebleven zijn is vooralsnog een raadsel.
Ter illustratie: de dekkingsgraad van het fonds bedroeg in 1998 158%, in 1999 136% en in 2000 128%. De beleggingsportefeuille van het pensioenfonds bedroeg ultimo 1999 in totaal circa 153 miljoen gulden (69 miljoen euro). De dekkingsgraad daalde in 2001 naar 117%.
ISS weigert extra donatie
Anno 2013 weigert werkgever ISS, ondanks diverse verzoeken van het ISS Pensioenfonds, om in deze slechtere tijden het eerder ontrokken bedrag (deels) weer terug te storten. Dit om pensioenverlaging voor haar medewerkers en oudgedienden te voorkomen. Dit siert werkgever ISS niet. Als fooi heeft werkgever ISS vanaf 2012 de pensioenpremie van de overeengekomen 20% naar 21,9% verhoogd. Hiervan komt 60% voor rekening van de werkgever. Oftewel 200.000 euro. Dit was overigens het gevolg van het feit dat door de lage rentestand de pensioenpremie voor de opbouw in 2012 en 2013 niet langer voldoende was.
Verontruste leden verenigen zich
Een behoorlijke groep verontruste leden van het ISS Pensioenfonds hebben zich inmiddels verenigd in een belangengroep. De groep kent inmiddels ruim 80 sympathisanten en heeft een boodschap geplaatst op de website www.isspensioenfonds.nl. Men wil opheldering. Het uitblijven van een positieve reactie van werkgever ISS op de herhaalde verzoeken van het ISS Pensioenfonds om een (extra) bijdrage te leveren is een doorn in het oog van deze belangengroep. Zij vinden het niet van goed werkgeverschap van ISS getuigen als de werkgever zich wel 15 miljoen toedeelt in de hoogtijdagen, maar in minder goede tijden hun handen van het pensioen aftrekt. In plaats hiervan koppelt de werkgever iedere vorm van verbintenis met het pensioenfonds los, zo wordt gesteld.
De belangengroep is bang dat, als het fonds elders wordt ondergebracht, dit een nadelige consequentie zal hebben voor de uitkeringen. Ze willen ook uitleg wat er precies met de 2 miljoen euro gebeurd is die werkgever ISS in 2000 apart gezet heeft.
Maar bovenal is de belangengroep bezorgd om een mogelijke beursgang van ISS volgend jaar. Reden waarom de groep voortijdig een claim wil neerleggen waarmee in een mogelijk beursgangproces iets gedaan kan worden.
Gesprek
Inmiddels heeft er in de eerste week van december een gesprek plaatsgevonden tussen de belangengroep en de algemeen directeur van ISS Marten van Engeland. Naar aanleiding van het gesprek stelt de woordvoerder van de belangengroep dat er, mede op basis van de verstrekte informatie, voor de actieve deelnemers niet bijster veel gaat veranderen maar dat de situatie vooral niet-actieven en slapers treft. ”De bijeenkomst gaf wat meer inzicht in de interpretaties van de werkgever, maar bracht niet gelijk geruststelling”, aldus de woordvoerder.
De groep beraadt zich over de inhoud van het gesprek en komt “op enigerlei wijze” nog met een nadere reactie. Of zoals een andere deelnemer uit de belangengroep veelzeggend stelt: “Ik bespeur bij ISS nog maar weinig bereidheid om er een nette deal van te maken.”
ISS wil niet reageren
Uiteraard hebben we in het kader van hoor en wederhoor een aantal vragen voorgelegd aan Maarten van Engeland, algemeen directeur van werkgever ISS. Deze luiden als volgt:
- In 2000 heeft werkgever ISS 13 miljoen gulden als uitdeling uit het ISS Pensioenfonds ontvangen en heeft zij 2 miljoen gulden apart gezet voor een soort inkomens aanvullingsregeling. Kunt u aangeven wat er met deze bedragen gedaan is?
- Het bestuur van het ISS Pensioenfonds heeft werkgever ISS bij herhaling verzocht, aangezien het minder goed ging met dit pensioenfonds, tot een (extra) bijstorting. Werkgever ISS weigerde dit, waardoor uitkeringen omlaag gingen (en gaan) en thans zelfs de uitvoeringsovereenkomst is opgezegd. Wat is de reden dat werkgever ISS geen extra donatie wenst(e) te doen? (zie dit in het perspectief van het wel incasseren van de 15 miljoen gulden in 2000)
- De groep verontrustende deelnemers aan het ISS Pensioenfonds maakt zich grote zorgen om het feit dat werkgever ISS haar handen van de materie aftrekt en ontvangt serieuze geluiden dat dit wellicht in verband staat met een komende beursgang van ISS. Is er sprake van een naderende beursgang?
- Wat heeft de directie van werkgever ISS de groep verontrustende deelnemers te bieden?
- Blijft de bijdrage van werkgever ISS van 60% van de pensioenpremie ook in de nieuwe situatie van kracht?
- Wat vindt u ervan dat pensioen- uitkeringsgerechtigden/genieters termen als geen goed werkgeverschap uiten en hoe ziet u dit in het kader van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag?
In eerste instantie werd medewerking aan de beantwoording van de vragen toegezegd onder de uitdrukkelijke eis dat de antwoorden “in volle lengte“ zouden worden weergegeven in het artikel. Daar heeft de redactie uiteraard geen probleem mee.
Later liet van Engeland ons echter weten: “Ik heb jullie artikel nogmaals grondig gelezen en ik vind nog steeds dat het een negatieve toon heeft en niet de intenties en de voordelen voor de pensioenfonds deelnemers belicht in het overgaan naar een groter fonds in plaats van het blijven in het IPV. Wij hebben besloten niet meer aan dit artikel mee te werken.”
Spijtig dat we het hier zonder reactie van werkgever ISS moeten stellen. En wat de redactie betreft niet bijster sterk.
Externe mening
Het bestuur van het ISS Pensioenfonds heeft wel medewerking verleend bij het tot stand komen van ons feitenrelaas en constateerde geen onjuistheden. Omwille van de objectiviteit hebben we de materie ook voorgelegd aan een onafhankelijke expert op pensioengebied (naam bij de redactie bekend).
De mening van deze deskundige luidt:
“Het gedrag van werkgever ISS valt hoogstens als moreel verwerpelijk te kwalificeren. Voor zover bij mij bekend is het bijstorten of in stand houden van de uitvoeringsovereenkomst niet afdwingbaar op grond van bepaalde regelingen. Het dilemma is duidelijk: steeds minder premiebetalende deelnemers ten opzichte van steeds meer uitkeringsgerechtigden. Alles wat je hier in stopt betekent uitstel van executie. Het alternatief is de boel onder te brengen bij een ander fonds, waarbij ook op langere termijn wel voldoende premiebetalende deelnemers zijn. Dit kan ook bij een verzekeraar, maar daar krijg je mogelijk weer te maken met andere belangen, zoals rendement van de verzekeraar.
Waar wellicht nog een soort van aansprakelijkheid vanuit bestuur c.q. werkgever zou kunnen liggen is de oorzaak van de lage dekkingsgraad. ISS Pensioenfonds is één van de slechtst presterende pensioenfondsen die voorkomt op de lijst pensioenverlagingen van de pensioenfederatie. Dit zal voor een belangrijk deel veroorzaakt kunnen zijn door het probleem van de lagere premie-inkomsten, maar bijvoorbeeld ook door onvoldoende aandacht voor vermogensbeheer dan wel kunnen verkeerde keuzes daarin ook meespelen. In dat geval zal de werkgever ISS ook enige verantwoordelijkheid dragen en alleen al op grond daarvan wellicht vatbaar zijn voor de kritiek ten aanzien van bijstorten.”
Marktleider af, voorsorteren op beursgang
Het is duidelijk dat ISS Nederland een andere koers vaart. Het bedrijf is in Nederland inmiddels zelfs geen marktleider meer en in het artikel tekenden wij al op dat er sprake is van verder krimpende omzet. De speculaties over een op handen zijnde beursgang nemen hand over hand toe. En blijken niet uit de lucht gegrepen.
Eerder al maakten Bloomberg (maart 2013) en de Financial Times (oktober 2013) bekend dat ISS (530.000 medewerkers) zich voorbereid op een beursgang in 2014 en de boel financieel aan het opschudden is. Ook persbureau Reuters maakte eind november van dit jaar melding van een ISS beursgang in 2014, waarbij zij zich op drie verschillende bronnen beroept. Saillant detail: Ontario Teachers Pension Plan heeft een belang in ISS. Private equity fonds EQT en Goldman Sachs hebben gezamenlijk een belang van 73%.
Meest recent nog (5 december) meldt één van grootste rating bureaus ter wereld (Standard & Poor’s) dat het de rating van ISS heeft opgewaardeerd van de status BB- naar BB, en het bedrijf op een ”positive outlook” heeft geplaatst. Dit wil zeggen dat er een verdere opwaardering te verwachten valt. Heine Dalsgaard, Group CFO ISS A/S kwalificeert dit als zeer positief nieuws omdat dit resultaat ISS toegang geeft tot meer “attractieve” financieringsmogelijkheden. ISS heeft haar schuld de laatste 2 jaar met DKK (Deense kronen) 8 miljard (= 1 miljard euro) verlaagd. In totaal wordt hierdoor de rentelast voor ISS met DKK 650 miljoen (81 miljoen euro) per jaar verlaagd.
Lastig dossier
Wel, dan zijn er toch voldoende middelen beschikbaar om het ISS Pensioenfonds in Nederland een handje te helpen? Een deskundige uit de belangengroep zegt hierover: “Men schoont de boel op, lost schulden af door verkoop van non-core activiteiten. Het afstoten van lastige dossiers zoals een tobbend pensioenfonds hoort hier kennelijk ook bij.”
Tja een lastig dossier is het zeker, maar dan vooral voor de betrokken medewerkers en de oudgedienden die naar jaren zich met ziel en zaligheid voor hun werkgever hebben ingezet nu de wrange vluchten mogen plukken.
