Tijden veranderen. Werden we vroeger overspoeld met advertenties voor zakelijke krediet, tegenwoordig lijken deze verdwenen. Wat wel nieuw is zijn de aanhoudende klachten over terughoudendheid van banken bij krediet-verlening. Alles wijst er op dat het vinden van financiering lastiger is geworden. Wat kun je als bedrijf doen om financieringszorgen te verlichten? Eerst kritisch naar jezelf kijken!
Door Daan van de Loo en Rene Verbrugge
Het EIM doet regelmatig onderzoek naar de financiering en de besteding hiervan in het MKB. Kort samengevat komen deze er op neer dat vlottende activa in het MKB gemiddeld 63% van de activa vormen. In de schoonmaakbranche gaat het vooral om debiteuren. Er zit dus meer geld in voorraden, debiteuren en onderhanden werk dan in machines, inventaris en gebouwen. Ook de vlottende passiva (crediteuren, belastingschuld, rekening-courant krediet) blijken omvangrijk. Ze vormen gemiddeld 41% van de passiva op de balans. Uit de enquete blijkt ook dat als MKB-bedrijven financiering zoeken dit in 40-50% van de aanvragen (mede) dient om stijgend werkkapitaal te financieren. Ongeveer 30% van de aanvragen wordt afgewezen.
Het waarom is bij financieren net zo belangrijk als hoe
Financiering zoek je om te kunnen investeren in bedrijfsmiddelen en in werkkapitaal. Vooral kredietaanvragen voor werkkapitaal kunnen indicaties zijn dat het slecht gaat; oplopende voorraden, slecht betalende debiteuren, stagnerende projecten. We hebben de indruk dat vaak vergeten wordt dat er in de nabijheid van het bedrijf goede alternatieven voor een banklening of rekening-courant krediet beschikbaar zijn. We willen laten zien dat ‘intern’ financieren kan.
Waarom is hoog werkkapitaal onwenselijk?
Werkkapitaal, zoals debiteuren, is nodig om een organisatie te laten functioneren, maar tegelijkertijd is het een groot financieel risico.
- De waarde kan afnemen, bijvoorbeeld doordat debiteuren niet betalen of voorraden onverkoopbaar blijken (of doordat debiteuren niet betalen). Deze waardedalingen worden als kosten geboekt.
- Werkkapitaal levert geen inkomsten op. Het veroorzaakt zelfs renteverlies.
- Werkkapitaal vergt financiering; het is een besteding ervan. Hoe hoger debiteuren, voorraden en onderhanden werk, hoe hoger het eigen en/of vreemd vermogen moet zijn. Aan die financiering zitten grenzen, die worden bepaald door factoren als winstperspectieven, bedrijfstakvooruitzichten, garanties, onderpand en vertrouwen.
Met welke rente rekenen?
Door het beslag dat werkkapitaal legt op de financiering wordt renteverlies geleden. De rente waarmee dit berekend wordt hangt af van roodstand (dan rente op rekening courant krediet, bijvoorbeeld 7%) of van tegoed (dan rente op betaalrekening, bijvoorbeeld 1%). Als een bedrijf klanten jaarlijks bijvoorbeeld voor € 50.000,- krediet geeft en dit financiert met rekening courant krediet van 7 % kost dat jaarlijks € 3500. Als deze klanten bij hun bank in de plus staan is hun rentevoordeel eigenlijk maar gering, maar het nadeel voor het bedrijf is fors.
Interne financiering helpt
Als externe financiering lastig of onaantrekkelijk lijkt is het nuttig te bezien of er ruimte kan worden gemaakt op de balans. De werking van een balans is eigenlijk eenvoudig; als er geinvesteerd wordt in bijvoorbeeld een machine van € 25.000,- stijgt de debetkant van de balans met dat bedrag. Om dat mogelijk te maken kunnen in principe alle andere balansposten – eventueel in combinatie – veranderen, terwijl de balans in evenwicht blijft.
Wat zijn de mogelijkheden?
- Desinvesteren. Om een investering mogelijk te maken kan ruimte op de balans geschapen worden door overbodige of onrendabele bedrijfsmiddelen te verkopen of buiten gebruik te stellen (en geheel af te schrijven).
- Werkkapitaal verlagen. Een blijvende verlaging van het werkkapitaal (door voorraden te verkleinen, klanten minder krediet te geven, eerder te factureren of leveranciers later te betalen) schept ruimte op de balans.
- Activa verkopen en terughuren. Bedrijven kunnen bestaande activa verkopen aan een investeerder en deze terughuren van deze investeerder.
- Eigen vermogen vergroten. Door het aandelenkapitaal te verhogen (bij een N.V. / B.V.) of door een privé-storting in het bedrijf (bij een eenmanszaak) met het bedrag van de investering ontstaat ruimte voor investeringen. De verhoging van het eigen vermogen verbetert de solvabiliteit bovendien.
- De netto-winst gebruiken. De netto-winst kan – na betaling van vennootschaps- of inkomsten-belasting – als investeringsruimte gebruikt worden. Dat kan vorm krijgen door geen dividend uit te betalen en/of door de prive-opnemingen door de eigenaar te verlagen.
- Vorderingen terugroepen. Veel bedrijven hebben een rekening-courant-verhouding met hun eigenaar, een holding of met zuster-bedrijven. Of zij lenen geld aan deze verbonden partijen. Door deze af te bouwen schept u investeringsruimte.
- Leveranciers financieren. Leveranciers hebben er belang bij dat de investering kan doorgaan. Zij kunnen in drie vormen financieren : verhuren in plaats van te verkopen, direct of indirect het bedrijfsmiddel leasen of een all-in-tarief per geleverde prestatie betalen. De investering wordt dan buiten de balans om gerealiseerd, maar verschijnt wel in de bedrijfskosten.
Nieuwe kredietvormen interessant?
Er is veel belangstelling voor nieuwe kredietvormen als crowdfunding en kredietunies. In hun opzet zijn deze nieuwe mogelijkheden revolutionair. Niet toevallig verschijnen ze op een moment dat er veel kritiek is op banken. Crowdfunding, waarbij financiers via het Internet informatie krijgen en kunnen intekenen, blijkt vooral aan te slaan bij trendy producten. Voor de schoonmaaksector is crowdfunding dus niet interessant. De mogelijkheden bij kredietunies zijn nog onbekend; maar ook deze zullen letten op de perspectieven van de bedrijfstak, trackrecord van de aanvrager, voldoende zekerheden, voldoende eigen vermogen en op het winstperspectief. Een lichtpuntje voor de nieuwe financieringsvormen is de sterkere binding tussen financiers en ‘hun’ bedrijf. Vaak zijn zij er klant (crowdfunding) of zitten ze in dezelfde bedrijfstak/regio (kredietunie). Kredietunies leveren bovendien een deskundige coach en er is sprake van één investeerder/financier terwijl bij crowdfunding sprake kan zijn van een cluster van investeerders/financiers.
Wat nu?
Een kritische blik op de eigen financiële kwaliteit en een open blik naar interne financierings-mogelijkheden kan veel bedrijven de frustratie van een afgewezen krediet-aanvraag besparen. Of nieuwe kredietvormen hulp bieden blijft voorlopig de vraag; zij moeten zich nog bewijzen.
Drs. Rene Verbrugge (r.w.verbrugge@casema.nl) is zelfstandig adviseur voor het MKB en auteur van het boek “Schep meer financiële ruimte om te ondernemen en zorg voor grip op uw werkkapitaal”.
Drs. Daan van de Loo (d.vande.loo@hccnet.nl) heeft langjarige ervaring als financieel manager bij Atos en KPMG Consulting, Thermaflex en ProRail. Hij adviseert organisaties bij het verbeteren van financiële processen, rendement en bedrijfsvoering.
