Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet! Een gezegde dat we bijna allemaal kennen. Maar passen we het ook toe?
Ik geef nog weleens een gastles aan mensen die de opleiding P&A volgen. De toekomstige P&O-functionarissen. Ik begin de les dan vaak met dit gezegde en geef aan dat ze een heel eind komen, als ze bij hun werk dit gezegde een beetje in het achterhoofd houden.
Voor leidinggevenden in onze sector is dat natuurlijk precies hetzelfde. Als je bij de beslissingen die je over mensen neemt regelmatig even denkt: ‘Wat gij niet wilt…’, dan zouden er regelmatig andere beslissingen worden genomen of op zijn minst een andere toon worden aangeslagen. Woorden als ‘wij verplichten u’ zouden minder worden gebruikt. Ik ken een bedrijf dat zijn brieven bijna standaard afsluit met ‘Als u dit niet binnen een week opstuurt, dan stoppen wij de loonbetaling’. Dat zinnetje onder die brief zou zeker verdwijnen, als je maar even denkt aan ‘Wat gij niet wilt…’
Praktijk
Nu weet ik ook wel dat de eerstelijns leidinggevenden dan ook weer van hun leidinggevende zouden moeten verwachten dat ze regelmatig denken: ‘Wat gij niet wil…’. Enzovoorts. Er moet dus een spiraal naar boven zijn. Helaas lukt dat maar zelden. Er is in het personeelsbeleid intern vaak sprake van een negatieve spiraal. De top bedenkt regelingen die vertaald moeten worden naar de praktijk. Dat sluit niet altijd aan. Elke leidinggevende past de regeling iets aan, zodat die in zijn of haar ogen wel uitvoerbaar is en de uiteindelijke uitvoerenden krijgen voor hun gevoel van bovenaf iets opgelegd waarvan men de noodzaak helemaal niet inziet. Uitleg is er vaak niet bij (als iemand het tenminste nog kán uitleggen). Dat wordt dan afgedaan met: ‘dat is nu eenmaal zo bepaald’, ‘dat moet van de wet’ of ‘dat kan nu eenmaal niet anders’.
Draagvlak
Toch blijf ik de uitspraak ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’ maar herhalen. Het zal toch nog ooit wel tot meer mensen doordringen dat je – als je hier regelmatig bij stilstaat – je waarschijnlijk een aantal besluiten anders neemt en je in ieder geval even afvraagt waaróm je dat besluit neemt. Dat maakt het ook makkelijker om uit te leggen. Een goede uitleg vergroot het draagvlak bij werknemers. Een beter draagvlak maakt het mogelijk dat het makkelijker is om veranderingen door te voeren. Er zijn dan geen dreigementen meer nodig om mensen over de streep te krijgen. Kortom, een organisatie draait beter en makkelijker als iedereen regelmatig denkt: ‘Wat gij niet wilt…’
Jan Kampherbeek, CNV Vakmensen
Reageren? redactie@www.cleantotaal.nl
